De Bentvueghels
Een berucht kunstgenootschap in Rome.
TENTOONSTELLING IS AFGELOPEN
11 feb. 2023 — 4 jun. 2023
De Bentvueghels
Een berucht kunstgenootschap in Rome.
Bent Vueghels: een bende vrije vogels
Jonge kunstenaars die in de 17de eeuw naar Rome reizen en daar samen feestvieren, provoceren en elkaar inspireren. Ver van huis voelen zij zich verbonden door hun herkomst, hun liefde voor Rome en voor de schilderkunst.
Willem Doudijns, bentnaam Diomedes. Collectie Rijksmuseum.
Stel je voor, je bent nieuw in een onbekende stad en zoekt naar een groep waarin je je thuis kan voelen.
Om bij de Bent te mogen horen moet je een ontgroeningsritueel ondergaan. Het nieuwe lid - hier letterlijk het ‘groentje’ - wordt voorgesteld en ontvangt een Bentbrief. Ook moet je een banket voor de Bent bekostigen. Zonder geld maak je geen kans.
De Bentleden geven elkaar bijnamen, ofwel Bentnamen. Grappenmakerij, elkaar plagen en een beetje jennen hoort er allemaal bij. Maar hoe ver kun je gaan? Soms verwijzen de bijnamen naar typerende of afwijkende lichaamsvormen.
Zo wordt Jan Asselijn door zijn Bentgenoten ‘Krabbetje’ genoemd. Hij krijgt deze naam omdat hij een geschroeide hand en gekromde vingers had waarmee hij nauwelijks een palet kon vasthouden.
Portret van Jan Asselijn, alias Krabbetje. Collectie Rijksmuseum.
Pieter van Laer, bentnaam Bamboccio. Collectie Staatliche Museen zu Berlin.
‘Gekken en dwazen schrijven hun namen op deuren en glazen’
Tijdens de samenkomsten van de Bentvueghels wordt er vaak op de muren geschreven en getekend. Zoals op de muur van deze herberg waar ze aan het drinken en roken zijn. Deze ‘graffiti’ komt ook terug in andere voorstellingen van Bentleden.
Roeland van Laer (?), detail. Collectie Museo di Roma.
De liefde en het drinken zijn enorm belangrijk voor de Bentvueghels, dus deze lofzang op Venus (de vrouw bovenaan de piramide) en Bacchus is op z’n plaats.
De groep heeft eigen liedjes. Bij de notenbalk op de achterwand staat ‘Chi nasc[e] matto nõ guarisce nõ gaurisce mai nõ guarisce m[ai]’ oftewel ‘wie gek geboren is, geneest nooit’.
Jan Asselijn, bentnaam Krabbetje. Collectie Staatliche Museen zu Berlin.
De groep feest er flink op los, maar er wordt zeker ook hard gewerkt. Buiten, in de open lucht, tekenen en schilderen is een van de belangrijkste bezigheden van de Bentvueghels.
De leden gaan daarvoor graag samen naar het landelijke Tivoli, in de buurt van Rome.
In en om Rome zien de Bentleden overal (restanten van) bouw- en beeldhouwwerken uit de Klassieke Oudheid. Ze maken er graag tekeningen van.
De tekeningen gebruiken ze in hun schilderijen, vaak in gefantaseerde samenstelling zoals hier. Soms maken ze deze schilderijen pas jaren na hun vertrek uit Rome.
Bartholomeus Breenbergh, bentnaam Fret. Collectie Museo Thyssen-Bornemisza.
PRAKTISCHE INFORMATIE
De Bentvueghels
Een berucht kunstgenootschap in Rome.
De tentoonstelling De Bentvueghels. Een berucht kunstgenootschap in Rome vertelt het bijzondere veraal van kunstenaars uit de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, die zich omstreeks 1620 in Rome verenigden in de kunstenaarsgroep De Bentvueghels. De groep ontleent haar opvallende naam aan hoe de leden zichzelf zagen; namelijk als een groep kleurrijke vogels. Met hun rituelen en gebruiken parodieerden zij de twee officiële ‘heilige huisjes’ van Italië: de Rooms-Katholieke Kerk en de Accademia di San Luca. Er werd gefeest en gedronken door de landgenoten, maar de bindende factor was het schildersvak.
Net als de grote kunstenaars uit de collectie van het Centraal Museum; Van Baburen, ter Brugghen en Honthorst, die te bewonderen waren in de tentoonstelling Caravaggio, Utrecht en Europa, werden ook deze kunstschilders geïnspireerd tijdens hun verblijf in Rome. Het Centraal Museum is dan ook de meest logische plek om dit verhaal over reislust, groepsvorming, liefde voor Rome en in het bijzonder het kunstenaarschap te vertellen. Want wat je achtergrond ook is, waar je vandaan komt of hoe oud je bent: iedereen herkent het gevoel van het bij een groep willen horen, op ontdekking gaan en je laten inspireren.
Mediaguide
Verrijk je bezoek aan De Bentvueghels met de gratis mediaguide. In de mediaguide reflecteren studenten op de werken van de Bentvueghels vanuit hun eigen ervaringen als student. Wat zien zij met hun hedendaagse blik als ze naar de werken van hun leeftijdgenoten van 400 jaar geleden kijken?
De mediaguide is direct te gebruiken op je smartphone, door de QR-code te scannen. Of open de mediaguide via deze link . Neem je eigen koptelefoon of oortjes mee.
Publieksprogramma
Bij de tentoonstelling worden verschillende programma's, lezingen en rondleidingen georganiseerd. Klik hier voor het actuele overzicht.
Blog
Conservator in opleiding Iris Blokker schreef een blog over de tekenkunst van de Bentvueghels. Lees het hier.
Deelnemende kunstenaars
Bartholomeus Appelman alias HECTOR, Jan Asselijn alias KRABBETJE, Jan van Bijlert alias AENEAS, Abraham Bloemaert, Cornelis Bloemaert alias WINTER, Paulus Bor alias ORLANDO, Andries Both, Jan Both, Leonart Bramer alias NESTELGHAT, Bartholomeus Breenbergh alias FRET, Jan Gerritsz. van Bronchorst, Johan van Bronchorst, Abraham Brueghel alias RYNGRAAF, Jan van Bunnick alias KETELTROM, Michelangelo Cerquozzi, Wouter Crabeth (II) alias ALMANACK, Willem Doudijns alias DIOMEDES, Pieter Antonisz. Groenewegen alias LEEUW, Anton Goubau, Guilliam de Heusch, Jacob de Heusch alias AFDRUK (COPIA), Adriaen Honich alias LOSSENBRUY, Samuel van Hoogstraten alias BATAVIER, Karel du Jardin alias BOCKBAERT, Adriaen van der Kabel alias GEESTIGHEID, Gerard van Kuijl alias STIJGBEUGEL, Pieter van Laer alias IL BAMBOCCIO, Roeland van Laer, Jan Linsen alias HERMAFRODITO, Claude Lorrain alias ORIZZONTE, Jan Miel alias HONINGH-BIE, Hendrick Mommers alias SLEMPOP, Paulus Moreelse, Crispijn de Passe, Cornelis van Poelenburch alias SATYR, Matthijs Pool, Rembrandt van Rijn, Willem Schellinks alias SPITS, Herman van Swanevelt alias HEREMYT, Michael Sweerts, Pietro Testa, Wallerand Vaillant, Nicolaes Visscher, Jan Baptist Weenix alias RATEL, Domenicus van Wijnen alias ASCANIUS, Matthias Withoos alias CALZETTA BIANCA, Caspar van Wittel alias TOORTS.
Met dank aan
Eerste beeld: Pieter van Laer, Zelfportret met hekserij-attributen, ca. 1635-1637, The Leiden Collection, New York / Pieter van Laer, Landschap met jagers, 1640, Mauritshuis, Den Haag. Vormgeving campagnebeeld HouseTMM, in opdracht van Centraal Museum, 2022.
Nieuwsbrief ontvangen?
Footer
