De tranen van Eros - Moesman, surrealisme en de seksen

Moesman, surrealisme en de seksen.

TENTOONSTELLING IS AFGELOPEN

15 feb. 2020 — 16 aug. 2020

De tranen van Eros - Moesman, surrealisme en de seksen

Moesman, surrealisme en de seksen.

Seks, fetisjisme en taboes

Deze thema’s fascineerden de Utrechtse surrealist Moesman. Surrealisme staat bekend als een beweging van mannelijke kunstenaars. Als grote namen kennen we vooral Dali, Magritte en Ernst. Nu zijn ook de vrouwen aan de beurt.

Toen Moesman eind jaren twintig het surrealisme ontdekte, was hij meteen verkocht. Met als alibi dat de beelden uit het onderbewuste komen – en dat je er dus niks aan kan doen – greep hij de kans om zijn seksuele fantasieën in zijn schilderijen uit te leven.


“Ik ben nooit wreed tegen beesten, maar ik zou best een mooie vrouw willen martelen, een mooie vrouw die ervan houdt”, zei Moesman in 1966. Het is duidelijk dat hij van SM hield. Maar dat was in die tijd een taboe.



Moesmans vrouwen hebben zelden een identiteit. Het gezicht is meestal afgewend, soms gemaskeerd en een enkele keer vervangen door iets anders, een sleutelgat of een zeeanemoon.


De surrealisten verzetten zich tegen de preutse moraal van hun tijd en de traditionele man-vrouwverhoudingen. Tegelijkertijd hadden ze weinig oog voor de ongelijke positie van vrouwen binnen hun eigen beweging. De vrouw werd in hun kunstwerken beschouwd als een lustobject of behandeld als fetisj.

Toch waren er ook vrouwen actief binnen het surrealisme, met name vanaf de jaren dertig. Ook zij experimenteerden naar hartelust met erotiek en seksualiteit. In de schilderijen van Leonor Fini is de vrouw een vrijgevochten zelfstandig individu. De man ligt hier naakt aan haar voeten.


Surrealisme was de vonk die het zelfbewustzijn van de vrouwen ontstak. In de jaren veertig bood de Amerikaanse Dorothea Tanning een fris en kritisch perspectief op de overwegend Europese, mannelijke benadering van het surrealisme. Haar ‘zachte sculpturen’ zijn gemaakt van textiel en pingpongballen en ogen opmerkelijk hedendaags.



Sarah Lucas speelt met onze ideeën over gender, seksualiteit en identiteit. Je ziet meteen dat deze mensachtige vorm refereert aan de ‘soft sculptures’ van Tanning.


Viviane Sassen maakte speciaal voor de tentoonstelling een reeks nieuwe collages. Ze zijn geba-seerd op de techniek van het ‘cadavre exquis’, een creatief spel waar de surrealisten dol op waren. Lichaamsdelen zijn zo met elkaar verstrengeld dat ze vreemde hybride wezens vormen. Een nieuw soort vrouwen?

PRAKTISCHE INFORMATIE

De tranen van Eros - Moesman, surrealisme en de seksen

Moesman, surrealisme en de seksen.

Ontdek hoe eigentijds de surrealisten zijn in De tranen van Eros: Moesman, surrealisme en de seksen. In deze tentoonstelling wordt het werk van de enige officieel erkende Nederlandse surrealist Johannes Moesman (1909-1988) geplaatst in de context van zijn internationale tijdgenoten. Naast Salvador Dalí, René Magritte en Max Ernst is er voor het eerst veel ruimte voor vrouwelijke surrealisten als Claude Cahun, Leonora Carrington en Leonor Fini. Bovendien is er werk te zien van hedendaagse kunstenaars als Sarah Lucas, Gillian Wearing, Paul Kooiker en Viviane Sassen.

Moesman verbeeldde zijn seksuele fantasieën in een tijd dat daar, zéker in Nederland, een groot taboe op rustte. De surrealisten gingen gretig met het thema aan de slag, om zich te bevrijden van het verstikkende conformisme van hun tijd. Bijna 100 jaar na de geboorte van het surrealisme, leven we in het #MeToo-tijdperk met verschuivende machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen. Hoe verbeeldden de surrealisten destijds hun opvattingen over ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’? En hoe kijken wij nu aan tegen hun visies op seksualiteit en gender?

360º virtuele tour

Bekijk hier de tentoonstelling virtueel. Deze linkt opent de virtuele tentoonstelling in Poly, het 3D-platform van Google. Het platform is gratis en u hoeft niets te downloaden.

Surrealisme door de ogen van Philip Freriks en Rosa Wevers

Meer verdieping bij de kunstwerken vindt u op de audiopunten in de tentoonstelling - neem desgewenst uw eigen oortjes mee. Philip Freriks en Rosa Wevers gaan in gesprek over surrealisme, gender en seksualiteit. Beluister de fragmenten uit dit gesprek en kijk met een open en kritische blik naar de kunstwerken. Dit gesprek is gratis te beluisteren in de tentoonstelling.

Publicatie Moesman: Surrealisme en de seksen

Bij de tentoonstelling verschijnt de prachtig vormgegeven publicatie Moesman: Surrealisme en de seksen. Het boek biedt verdieping op de thema’s uit de tentoonstelling. Met bijdragen van Tessel Bauduin, Marja Bosma, Nina Folkersma en Maia Kenney en een voorwoord van Bart Rutten. Het boek is voor €24,95 te koop in onder meer de museumwinkel. U kunt het boek ook online lezen via deze link van W books.

Deelnemende kunstenaars

Anna Aagaard Jensen, Hans Bellmer, Janneke Berendsen, Jacques-André Boiffard, Victor Brauner, Gerard Byrne, Claude Cahun, Leonora Carrington, Dinos & Jake Chapman, Salvador Dalí, Marcel Duchamp, Óscar Domínguez, Max Ernst, Leonor Fini, Julio Gonzalez, Jane Graverol, Anthony Everhardus Grolman, Jacoba Haas, Willem van den Heuvel, Claas Hille, Jozef Hoevenaar, Sanam Khatibi, Jan van Kleef, Jeroen Kooijmans, Paul Kooiker, Felix Labisse, Willem van Leusden, Sarah Lucas, René Magritte, Roberto Matta, Lee Miller, Emiel Van Moerkerken, Johannes Anthonius Moesman, Johannes Hendrikus Moesman, Pierre Molinier, Gerrit van ’t Net, Meret Oppenheim, Man Ray, Anthon Gerard Alexander Ripper van Rappard, Wilhelm Ritterbach, Marquis de Sade, Viviane Sassen, William Seabrook, Cindy Sherman, Pieter Stortenbeker, Jindřich Štyrský, Dorothea Tanning, Toyen, Clovis Trouille, Raoul Ubac, Willem Wagenaar, Gillian Wearing, Louis Wijmans, Unica Zürn.

Voor deze tentoonstelling geldt een toeslag van € 3,50. 

MoesMánia2020

De tranen van Eros is onderdeel van MoesMánia2020, de culturele manifestatie die van 6 januari tot en met 24 mei 2020 in Utrecht plaatsvindt om Moesman te eren. Klik hier voor meer informatie.